Krótko o Agacie Christie – skrócona biografia


Agata Christie daleko w tyle zostawiła konkurencję – mimo upływu czasu. Jest najbardziej znaną na świecie pisarką kryminałów oraz najlepiej sprzedającą się autorką wszech czasów. Wydano ponad miliard egzemplarzy jej książek w języku angielskim oraz drugi miliard przetłumaczonych na 45 języków obcych. We Francji sprzedano 40 milionów jej książek, podczas gdy zajmującego drugie miejsce Emila Zoli – 22 miliony. Pod pseudonimem Mary Westmacott wydała kilka powieści obyczajowych (romansów), które również cieszyły się popularnością.

Christie wydała ponad 90 powieści i sztuk teatralnych oraz wielką liczbę opowiadań. Ich akcja toczyła się głównie w zamkniętych pomieszczeniach lub na ograniczonych przestrzeniach, a mordercą okazywał się zwykle członek towarzystwa. Wniosła wiele nowych rozwiązań do tradycyjnej sztuki pisania kryminałów, co zapewniło jej sukces. Niektóre z jej powieści mają zaskakujące i wcześniej niespotykane w kryminałach rozwiązania, np. Zabójstwo Rogera Ackroyda czy Morderstwo w Orient Expressie. Mimo różnych eksperymentów pisarskich, zawsze grała „fair” z czytelnikami, dostarczając im wszelkich wskazówek potrzebnych do rozwiązania zagadki. Jej sztuka Pułapka na myszy, wystawiona po raz pierwszy w 1952 roku w Londynie, jest nadal grana po 50 latach i po 20 tys. przedstawień. Jest to najdłużej nieprzerwanie grana sztuka w historii teatru.

agatha1Proza Christie zasługuje na uwagę nie tylko ze względu na wyjątkową zdolność pisarki do tworzenia skomplikowanych, opartych na żelaznej konsekwencji i logice fabuł, ale również z powodu jej talentu literackiego – język jej powieści nadal wydaje się „żywy”, mimo upływu lat. Christie miała także dar konstruowania interesujących, złożonych bohaterów, wykazywała się także znakomitą znajomością ludzkiej psychiki i talentem do opisywania nawet najbardziej skomplikowanych relacji międzyludzkich.

Agatha Christie stworzyła słynne postaci literackie dwojga detektywów: ekscentrycznego Belga Herkulesa Poirota oraz starszej pani, detektywa – amatorki, panny Marple (poświęcając każdemu z nich oddzielną serię powieści i opowiadań). Będąc jeszcze u szczytu kariery, napisała dwie powieści z tymi bohaterami z zastrzeżeniem, że mają się ukazać dopiero po jej śmierci (czyli kilkadziesiąt lat później). Miały to być ostatnie zagadki do rozwiązania dla Poirota i Marple. W ostatniej zagadce belgijskiego detektywa zostaje on uśmiercony, bo, jak wytłumaczyła w swoim pamiętniku, zawsze uważała go za nieznośnego. Natomiast panna Marple, której rysy były wzorowane na babce autorki, po rozwiązaniu tajemnicy Uśpionego morderstwa spokojnie powróciła do swojej wioski.

herculepoirot
David Suchet w roli Herkulesa Poirot

Większość z jej powieści i opowiadań zostało sfilmowanych, niektóre wiele razy (Morderstwo w Orient Expressie, Śmierć na Nilu czy 4.50 z Paddington). Na ich podstawie powstały także seriale telewizyjne i słuchowiska radiowe. Najbardziej znanym filmowym odtwórcą roli Herkulesa Poirota jest angielski aktor David Suchet, w tej roli występował także Peter Ustinov. Z kolei w rolę Jane Marple wcielały się m. in. Margaret Rutherford, Joan Hickson, Geraldine McEwan i Julia McKenzie.

Pierwsze, nieszczęśliwe małżeństwo Agaty z lotnikiem Archibaldem Christiem zakończyło się rozwodem w 1928 roku. Z tego związku pochodzi jej córka Rosalind. W czasie I wojny światowej pracowała w szpitalu oraz jako techniczka farmaceutyczna, stąd też jej dobra znajomość trucizn, którą wykorzystała w swoich książkach. W grudniu 1926 roku pisarka zaginęła na 11 dni, co wywołało poruszenie w prasie. Do tej pory trudno powiedzieć, czy wynikało to z załamania psychicznego, czy może była to po prostu chwytliwa reklama. W 1930 roku wyszła ponownie za mąż (tym razem szczęśliwie) za archeologa Maxa Mallowana, z którym podróżowała do wykopalisk na Bliskim Wschodzie. Region ten został później tłem kilku jej powieści. Inne toczą się w Torquay, w regionie Devon, gdzie się urodziła. W 1971 roku otrzymała Order Imperium Brytyjskiego.

W 1920 Agata Christie przyłączyła się do Klubu Detektywów, który zrzeszał (i zrzesza nadal) autorów kryminałów. Do klubu należeli m.in. Dorothy L. Sayers i G. K. Chesterton. W 1931 wspólnie z innymi członkami organizacji Christie napisała powieść The Floating Admiral. Jakiś czas później pisarka na krótko została wyrzucona z klubu, ponieważ sprzeciwiła się zasadom zebranym w kodeks przez członka klubu Ronalda Knoksa w latach 20’ XX wieku i obowiązującym twórców kryminałów (np. jedną z zasad była reguła ratio, która wykluczała ingerencję sił nadprzyrodzonych w powieściową akcję). Christie w jednej ze swoich powieści złamała zakaz utożsamiania mordercy z detektywem lub narratorem. Niedługo później wróciła jednak do Klubu, a w 1958, kiedy pisarka Dorothy L. Sayers (autorka m.in. Klub Bellona) złożyła dymisję, Christie przejęła jej obowiązki prezeski Klubu Detektywów. Uczyniła tylko jedno zastrzeżenie –nie zamierzała wygłaszać przemówień, które były elementem tajemniczego i snobistycznego rytuału przyjęcia praktykowanego przez członków klubu.

Agatha-Christie-006

W przeciwieństwie do powieści, zbiory opowiadań kryminalnych autorki dzieli się powszechnie na dwie główne grupy: wydane w Wielkiej Brytanii (w sumie 14) oraz Stanach Zjednoczonych (15). Z 21 najpopularniejszych tytułów, tylko 7, biorąc pod uwagę dobór i liczbę utworów, ukazało się w obu krajach w niezmienionej formie.

Polskie wydania książek Agaty Christie opierają się na wydaniach brytyjskich. Wyjątek stanowi amerykański zbiór Pułapka na myszy, który zawiera niewydane dotąd w Wielkiej Brytanii w formie książkowej opowiadanie o tym samym tytule. Z kolei Bożonarodzeniowa przygoda (pierwotna, krótsza wersja Tajemnicy gwiazdkowego puddingu) znajdująca się zbiorze Dopóki starczy światła jest jedynym, które nigdy nie znalazło się w amerykańskiej kolekcji.

Agata Christie zmarła 12 stycznia 1976 roku w Wallingford.

miss-marple1
Odtwórczynie roli panny Marple: Joan Hickson i Geraldine McEwan

Najbardziej znani bohaterowie Agaty Christie:

Herkules Poirot – belgijski detektyw
Jane Marple – staruszka, detektywka – amatorka
Arthur Hastings – pułkownik, wierny przyjaciel Poirota, biorący udział w niektórych jego przygodach
Inspektor Japp – policjant, znajomy Poirota
Ariadna Oliver – pisarka kryminałów
Panna Felicity Lemon – wierna sekretarka Herkulesa Poirota
Vera Rossakoff – rosyjska hrabina. Podawała się za rosyjską hrabinę. Cechował ją wielki temperament oraz krzykliwa uroda i przytłaczająca osobowość. Hercules Poirot miał do niej wyraźną słabość

Źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Agatha_Christie